Een erehaag, een drive-in condoleance, een bloemenzee, een livestream, condoleanceregister online….
Het begin van de Coronatijd ligt alweer ruim drie maanden achter ons. We begonnen begin maart met desinfectanten neer te zetten bij een condoleance, twee weken later voerde wij op 16 maart onze laatste “gewone” uitvaart uit. En dan al wel zonder het schudden van handen en op gepaste afstand van elkaar. We leerden ook hier in de Zuidplas, de Krimpenerwaard en Gouda & omstreken te condoleren met de hand op ons hart.
Maximaal 30 personen bij een uitvaart
Na 16 maart werden alle andere (voorzorg-)maatregelen ook in de uitvaartverzorging een feit: Het telefonisch bespreken en regelen van de uitvaarten, maximaal 30 personen aanwezig bij de uitvaart en geen nazit in welke vorm dan ook.
Hoe ziet dat er dan daadwerkelijk uit voor een vrouw van 85 jaar, die zojuist haar man heeft verloren? Samen met je zoon en dochter naar een schermpje van smartphone kijken. Gelukkig lieten de zoon en dochter hun moeder recht naar het scherm kijken zodat zij mij goed zag en ik haar natuurlijk ook. De laatste verzorging had al plaatsgevonden en ondanks dat zij de laatste maanden zo liefdevol voor haar man had gezorgd, had ze nu op afstand toegekeken. Dat vond ze toch fijn vertelde zij.
Al gaande de verdere gesprekken in de week van de voorbereidingen op de uitvaart van meneer kwamen de echte beperkingen pas goed bij haar binnen: “ Maar mag er dan geen condoleance plaatsvinden?” …….” Nee mevrouw, er mag geen condoleance zijn” …. ”en ook geen condoleanceboek?” ……… “Nee mevrouw, helaas daardoor ook geen condoleanceboek”.
De dochter belde met de 30 personen die zij wilde uitnodigen voor de uitvaart. En vroeg een duidelijk Ja of Nee, want bij een “Nee” antwoord, kon er iemand anders uitgenodigd worden om bij het afscheid aanwezig te zijn. Hoe moeilijk was het voor sommigen om “Nee” te moeten zeggen.
En dan moet je voorstellen: Haar goede vriendin, meer dan 60 jaar vriendschap, moest beslissen er niet bij te zijn, vanwege haar leeftijd en behorende tot een risicogroep.
Van haar eigen, hechte familie kwam één broer met zijn vrouw, als afgevaardigde.
Bij de afscheidsdienst waren een schoonzus en broer van de overledene, beiden kort daarvoor hun eigen partner verloren, nu alleen op een stoel op anderhalve meter afstand van elkaar, de tranen hadden de vrije loop, maar geen arm om hun heen.
Livestream van de uitvaart
Of ik denk aan de voorbespreking in februari waar we gesproken hadden over de te verwachten 300 belangstellenden. Dit afscheid werd met alleen man, kinderen, kleinkinderen en twee broers.
Het was alsof ik in de leegte, een studio opname voor de radio stond in te spreken was de reactie nadien van de weduwnaar, daar de opname later nog eens bekeken kon worden.
Maar er is door verschillende uitvaartlocaties hard gewerkt aan livestream verbindingen in deze Coronatijd. Zo is dat nu mogelijk in crematorium IJsselhof in Gouda, crematorium Meerbloemhof in Zoetermeer, begraafplaats & crematorium Hofwijk in Rotterdam, begraafplaats en crematorium Laurentius in Rotterdam Crooswijk en begraafplaats & crematorium Schollevaar in Capelle aan den IJssel. Wij zijn blij met het feit dat meerdere locaties er voor gezorgd hebben dat we livestream nu “standaard” kunnen aanbieden alhoewel en zo nu en dan nog best wel wat technische beperkingen blijken te zijn.
Of ik denk aan de vrouw die altijd heeft gedacht bij het sterven van haar man in het verpleeghuis op de gesloten afdeling (vanwege dementie) aan het bed van haar man zou zitten en nu worstelt met een gevoel van leegte omdat ze er nu niet bij kon zijn.
Dit zijn zo een paar voorbeelden.
Laten we Respect & Bewondering hebben voor alle mensen die in de maanden maart, april, mei en juni* alle beperkingen rondom het afscheid zo bewonderenswaardig hebben geaccepteerd. En vervolgens toch konden zeggen: we hebben een toch mooi en waardig afscheidsmoment gehad.
In *juni mochten we weer samen met de 30 aanwezigen na het afscheid een kopje koffie met elkaar drinken. De afgelopen periode heeft ons meer dan ooit laten zien hoe belangrijk een “bakkie troost” is.
Annet Goedhart, uitvaartverzorger